Alex Callinicos, teori ve pratiği birleştirerek dünya çapında sosyalist siyaseti şekillendiren John Molyneux’u hakkında yazdı.

Dünyanın dört bir yanındaki sosyalistler John Molyneux’nun Cumartesi günü Dublin’de gerçekleşen ani ölümünü duyunca şok ve büyük üzüntü yaşadılar. Kendisi 74 yaşındaydı. John, 1960’lar ve 1970’lerde sisteme karşı isyan eden öğrenci ve genç işçi kuşağının en önemli Marksist yazar ve aktivistlerinden biriydi.

1968’de Sosyalist İşçi Partisi’nin öncülü olan Uluslararası Sosyalistler’e (IS) katıldı. Southampton Üniversitesi’nde öğrenciyken Vietnam Dayanışma Kampanyası’nda aktifleşti ve Mayıs 1968’deki büyük isyan sırasında Paris’e yaptığı bir ziyaretle radikalleşti. Uluslararası Sosyalistler’e kurucusu Tony Cliff tarafından dahil edilmişti.

John hayatının geri kalanında, önce SWP’de ve daha sonra İrlanda’daki kardeş örgütü Sosyalist İşçi Ağı’nda (SWN) kararlı bir devrimci sosyalist olarak devam etti. John, Portsmouth Polytechnic’te, daha sonra Portsmouth Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak ders verdi. Birçok öğrencisinin devrimci Marksizme yönelmesine yardımcı oldu. Kararlı bir aktivistti ve İrlanda’ya taşınana kadar SWP’nin Portsmouth şubesinin dayanak noktasıydı.

Ancak en önemli katkısı bir yazar olarak oldu. İlk kitabı Marksizm ve Parti, Cliff’in editöryel yardımıyla, 1978’de yayınlandı. Bu, uluslararası devrimciler arasında kafa karışıklığı ve tartışmaların yaşandığı bir dönemdi ve John sosyalist örgütlenmenin temel sorununa muazzam bir açıklık getirdi.

Aynı berraklık ve bilgelik kombinasyonunu uzun yıllar boyunca Socialist Worker için yazdığı haftalık köşe yazısında da gösterdi. Saat gibi işleyen, el yazısıyla yazılmış ama her zaman mükemmel bir şekilde okunabilen yazılar, Marksist geleneğin günün meselelerine ve tartışmalarına uygunluğunu ortaya koyuyordu. Bazıları broşür olarak basıldı ya da kitaplarda toplandı.

John’un en etkili metinlerinden biri, ilk olarak 1983 yılında yayınlanan ve broşür formunda ve çevrimiçi olarak yaygın bir şekilde çoğaltılan ve çevrilen “Gerçek Marksist Gelenek Nedir?” başlıklı makaledir. Burada Marx ve Engels’in, Lenin ve Troçki’nin, Luxemburg ve Gramsci’nin klasik devrimci Marksizmini ve onun işçi sınıfının kendi kurtuluşu olarak sosyalizm anlayışını Stalinizm ve sosyal demokrasinin çarpıtma ve yozlaştırmalarından ayırmaya çalışmıştır.

Ancak John ortodoksluğun basit bir açıklayıcısı olarak kalmakla yetinmedi. Leon Troçki’nin Devrim Teorisi (1983) adlı kitabında, aynı zamanda büyük kahramanı olarak tanımladığı Marksistin teorik ve siyasi zayıflıkları olarak gördüğü yanlarını sert bir şekilde eleştirdi. Benzer şekilde, bir aktivist olarak pratiği de hiçbir zaman düşüncesiz ya da mekanik olmamıştır. John, SWP liderliğinin Britanya’daki ve uluslararası alandaki tüm dönemeçlerinde partiyi inşa etmek için benimsediği yaklaşıma genel olarak katılıyordu.

Aynı zamanda, özellikle parti içindeki tartışmaları yürütme şeklimizde yanlış yaptığımızı düşündüğünde bizi eleştirmekten ve hatta bize meydan okumaktan çekinmedi. Ancak kurulmasına yardımcı olduğumuz radikal sol koalisyon Respect 2007-8’de krize girdiğinde John SWP’yi savunmaya geçti. Bunun bir sınıf sorunu olduğunu söyledi.

Zaman geçtikçe John’un Marksizmi daha geniş ve daha yaratıcı hale geldi. Ömür boyu süren resim sevgisinden beslenen Marksist sanat yaklaşımıyla giderek daha fazla ilgilenmeye başladı. The Dialectics of Art, 2020’de “yabancılaşmamış insan emeği tarafından üretilen ve biçim ile içeriğin kaynaşması veya birliği ile karakterize edilen eser” olarak sanat anlayışını geliştirdi. Rembrandt gibi sanatçılar hakkında, tarihsel bağlamı asla gözden kaçırmayan ayrıntılı gözle mükemmel bir şekilde yazdı.

John’da her zaman olduğu gibi teori ve pratik bir aradaydı. 1992’den itibaren Portsmouth Üniversitesi Sanat ve Tasarım Okulu’nda öğretim görevlisi olarak öğrencilere ilham verdi. 2007-10 yılları arasında her yıl düzenlenen Marksizm Festivali’nde Left in Vision sanat sergisini düzenledi.

2010 yılında John emekli oldu ve eşi Mary Smith ile birlikte yaşamak üzere İrlanda’ya taşındı. Kendini Dublin’de siyasi faaliyetlere verdi ve SWN liderliğine katılarak son derece başarılı olan People before Profit koalisyonunun itici gücü oldu.

SWN’nin teorik dergisi Irish Marxist Review’un editörü ve Uluslararası Sosyalist Eğilim Koordinasyonu’nun bir üyesi olarak her zamanki gibi meşguldü. Ancak John’un en büyük çabası, kapitalizmin doğayı hızla yok etmesine karşı Marksist bir yaklaşım geliştirmek oldu.

İkimiz de iklim değişikliğinin aynı anda hem insanlığa yönelik en büyük tehdit hem de devrim için en büyük teşvik olduğu konusunda hemfikirdik. Bu kaygı John’un Sosyalizm ve Devrim Üzerine Seçme Yazılar, 2022 adlı son kitabına da yansımıştır. Bu varoluşsal krize karşı antikapitalist tepkiyi koordine etmek ve güçlendirmek için Küresel Ekososyalist Ağı başlattı.

John’la en yakın vakit geçirdiğimiz zaman, 2009 yılında Brezilya’da Niteroi’de ikimizin de katıldığı bir konferanstı. John Rio de Janeiro’da, konferansın yapıldığı körfezin diğer tarafında kalıyordu. Rio bölgesinde ulaşım o kadar kolay değil, bu yüzden John’un çok seyahat etmesi gerekiyordu. Ama her zaman enerjik, sorular, tartışmalar, merak ve yoldaşlık doluydu. Brezilyalı bir öğrenciyle arkadaş oldu ve onu ve yaşadıkları gecekondu mahallesindeki ailesini ziyaret etmeye davet etti.

Marx’ın kendisi için benimsediği sloganı John’a gerçekten uygulayabiliriz: “İnsani olan hiçbir şey bana yabancı değildir.” Ancak şimdi bu durmak bilmeyen faaliyet akışı söndü. John’un eşi Mary’ye, ailesine, özellikle de çocukları Sara ve Jack’e, torunlarına ve torun çocuklarına, ayrıca İrlanda, Britanya ve dünyanın dört bir yanındaki yoldaşlarına ve dostlarına başsağlığı diliyorum.